Psychoterapia to wspaniałe narzędzie. Jej skuteczność potwierdzają liczne badania. Niestety wciąż jest grono osób niezadowolonych z terapii, na którą uczęszczali. Dlaczego tak się dzieje? Powodów może być co najmniej kilka. Jednym z nich jest niedopasowanie nurtu psychoterapii do potrzeb klienta. Najpopularniejsze nurty w Polsce to terapia psychodynamiczna, poznawczo-behawioralna oraz systemowa. Jednak nurtów tych jest znacznie więcej. Poniżej znajdziecie mnie znane typy psychoterapii.
Jest wiele rodzajów terapii stworzonych dla różnych osób o różnych potrzebach – a jeśli uważasz, że terapia jest „nie dla ciebie”, może to być spowodowane tym, że nie zbadałeś, jakie możliwe terapie ma współczesna psychoterapia do zaoferowania.
1. Dialektyczna Terapia Behawioralna (DBT)
Dialektyczna Terapia Behawioralna (w skrócie DBT) to typ terapii poznawczo-behawioralnej stworzony pierwotnie w celu pomocy osobom z zaburzeniem osobowości borderline (BPD). Terapia ta łączy techniki terapii poznawczo-behawioralnych (m.in. modyfikacja poznawcza, ekspozycja, regulacja emocji) z uważnością, akceptacją i procesami dialektycznymi. Pacjent nabywa umiejętności interpersonalnych, które poprawiają jego relacje z innymi ludźmi oraz umiejętności regulacji emocji. Terapia podnosi też odporność na stres.
Zalecana dla: osób z zaburzeniami osobowości z pogranicza i osób, które mają problemy z regulacją emocji. Jest skuteczna także w przypadku depresji, osobowości dyssocjalnej, bulimii i objadania się.
2. Psychoterapia oparta na analizie funkcjonalnej (FAP)
Psychoterapia oparta na analizie funkcjonalnej (z ang. Functional Analytic Psychotherapy, FAP) to współczesna terapia behawioralna, w której narzędziem zmiany zachodzącej u klienta jest głęboka, autentyczna i pełna troski relacja terapeutyczna. W Polsce jest dotychczas rzadko stosowana.
FAP zwiększa poczucie bliskości międzyludzkiej, co prowadzi do poprawy funkcjonowania klienta,
Obserwowanie, wywoływanie i naturalne wzmacnianie zachowań pożądanych klienta, gdy pojawiają się na sesji tak, by ich częstotliwość na sesji wzrosła oraz by uległy generalizacji w życiu codziennym klienta.
Zalecana dla: osób mających problemy z budowaniem i podtrzymywaniem bliskich relacji, niezależnie od diagnozy.
3. Arteterapia
Ta forma terapii jest chętnie wykorzystywana na oddziałach psychiatrycznych. Najczęściej są to zajęcia z psychorysunku. Chętnie korzystają z niej również psycholodzy i psychoterapeuci dziecięcy, jednak z powodzeniem można stosować ją też u osób dorosłych. Niekiedy pacjenci intuicyjnie sięgają po ten środek wyrazu w celu autoterapii. Arteterapia wykorzystuje sztukę i twórczą ekspresję, aby pomóc ludziom przeżywającym trudne emocje. Nie są do tego potrzebne specjalne zdolności artystyczne. Amerykańskie Stowarzyszenie Terapii Artystycznej podaje, że:
„Dzięki metodom integracyjnym terapia sztuką angażuje umysł, ciało i ducha w sposób odmienny od samej artykulacji werbalnej.”
Jeśli masz trudności ze znalezieniem słów, terapia sztuką może być świetnym sposobem, aby pomóc wyrazić, przez co przeszedłeś i jak się czujesz.
Zalecana dla: każdego, kto ma problemy z wyrażaniem swoich emocji lub kto myśli o problemach w bardziej obrazowy sposób.
4. Terapia ekspozycji i powstrzymania reakcji (ERP)
Terapia ta uważana jest za „złoty standard” w leczeniu zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych (OCD). Terapeuci, którzy praktykują terapię ekspozycji i powstrzymania reakcji (ERP) wystawiają swoich pacjentów na bodźce wyzwalające lęk i natrętne myśli, a następnie pomaga im radzić sobie z napięciem nie wykonując zachowania zabezpieczającego (rytuału, czynności) zapobiegając reakcji. Ten proces pomaga mózgowi „oduczyć się” kompulsji, które chory opracował, aby poradzić sobie ze swoim lękiem. Ekspozycja z powstrzymywaniem reakcji może pomóc również osobom cierpiącym na różnego rodzaju fobie specyficzne.
Zalecana dla: osób z zaburzeniami obsesyjno-kompulsyjnymi lub każdego, kto boryka się z lękami i fobiami związanymi z konkretnymi sytuacjami lub rzeczami.
5. Terapia Akceptacji i zaangażowania (ACT)
Terapia Akceptacji i Zaangażowania (ACT) wykorzystuje uważność, aby pomóc ludziom żyć z wyzwaniami życiowymi i niepewnościami. Poprawa funkcjonowania pacjenta zachodzi dzięki temu, że terapia umożliwia mu zaangażowanie się w pełni we własne życie – podjęcie działań zgodnych z wyznawanymi wartościami. Dotyczy to przyjmowania myśli w miarę ich pojawiania się, a nie osądzania niechcianych myśli i uczuć.
Zalecana dla: osób cierpiących z powodu depresji, zaburzeń lękowych, psychoz, PTSD, zaburzeń odżywiania, uzależnień. Niektórzy specjaliści wykorzystują terapię ACT w leczeniu dysmorfofobii.
6. Terapia schematów (TS)
Terapia schematów pomaga zidentyfikować dysfunkcyjne wzorce myślenia i zachowania, które nabywane są w dzieciństwie. Wraz z terapeutą zmienia się te schematy na bardziej adaptacyjne, a także nabywa się nowych umiejętności radzenia sobie sobie z różnymi sytuacjami, które nie będą wynikały z dziecięcych schematów.Jest to podejście długoterminowe. Zwykle trwa 1-2 lata.
Zalecana dla: osób, które doświadczyły traumy w dzieciństwie, z zaburzeniami osobowości (w tym zaburzeniem osobowości borderline) oraz dla każdego, kto ma problemy w relacjach interpersonalnych.
Literatura
- Dudek, J., Ostaszewski, P. (2015). Psychoterapia oparta na analizie funkcjonalnej (Functional Analytics Psychotherapy, FAP): kliniczne zastosowanie współczesnej psychologii behawioralnej. Przegląd Psychologiczny, Tom 58, nr 4, 437-454.
- Romanowska, M. (2015). Trudności w relacji terapeutycznej w psychoterapii poznawczo-behawioralnej. Terapia dialektyczna Marshy M. Linehan w pracy z osobowością z pogranicza. Psychoterapia, 2 (173), 33-44.
- Freeman, Maars-Garcia (2018). Terapia zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego małego dziecka 5-8 lat. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Terapia_akceptacji_i_zaanga%
Jestem z pasji oraz zawodu psychologiem. Mój blog porusza kwestie zdrowia psychicznego i psychologii. Ponadto recenzuję książki psychologiczne oraz polecam filmy i seriale psychologiczne, więc znajdziesz tu sporo inspiracji. Na co dzień pracuję z osobami niepełnosprawnymi psychicznie i intelektualnie.