Stres – 5 powszechnych mitów

Stres jest nieodłączną częścią naszego życia. Nie da się go uniknąć. Mimo, że wszyscy go doświadczamy, to wielu z nas błędnie postrzega jego podstawę i rolę, jaką pełni. Wokół tego zjawiska narosło wiele błędnych przekonań, które są bardziej szkodliwe niż sam stres. Obalmy najpowszechniejsze mity na jego temat!

Mit 1: Każdy stresuje się w ten sam sposób

Reakcja stresowa przebiega w podobny sposób (zarówno u ludzi, kal i zwierząt), a szczegółowo opisał ją Hans Selye. Niemniej różnimy się między sobą zarówno w doświadczaniu, jak i przejawianiu stresu. Różnimy się także w stopniu podatności na stres. Różne osoby odmiennie interpretują i wartościują to samo wydarzenie – sytuacja która dla jednej osoby będzie skrajnie stresująca, dla innej może wiązać się tylko z lekkim stresem.

Mit 2: Można zmierzyć poziom stresu

Niestety stres nie jest obiektywnie mierzalny. Nie ma wskaźników stresu. To, co dla jednej osoby jest ogromnie stresujące, inne osoby odbierają jako wydarzenie powszednie. Jak w takim razie naukowcy mierzą poziom stresu w badaniach? Z reguły na podstawie deklaracji osób badanych, które samodzielnie oceniają, jak duży stres odczuwają.

Mit 3: Brak objawów oznacza brak stresu

Wiele osób nie dostrzega objawów przeżywanego przez siebie stresu. Szczególnie dotyczy to tych, którym wydaje się, że są na niego odporni lub że mają tzw. „silną psychikę”. Powody nie zauważania własnej reakcji stresowej mogą być różne:

• Często objawów stresu widzieć po prostu nie chcemy;
• Często mylnie interpretujemy objawy stresu, znajdując inne wytłumaczenie dla swojego nietypowego zachowania lub przeżywanych stanów fizycznych czy emocjonalnych;
• Nierzadko przejawy stresu u danej osoby są „mało oczywiste”, w związku z czym trudno powiązać je ze stresem.

I tutaj problem mamy poważny: jeśli nie dostrzega się stresu, są raczej małe szanse, aby właściwie na niego zareagować. Jeśli nie jesteś czegoś świadomy, nie możesz tego w żaden sposób kontrolować.

---

Przeczytaj też: Kryzys psychiczny – to się zdarza. Jak przetrwać załamanie nerwowe?

---

Mit 4: Można żyć bez stresu

Nie da się uwolnić całkowicie od stresu. Ba – byłoby to tożsame ze śmiercią. Hans Selye twierdził, że „życie bez stresu to śmierć”. Nie doświadczając stresu nie mielibyśmy szansy przystosować się do różnych warunków, które nie zawsze są dla nas korzystne. Uniknięcie stresu to misja niemożliwa, ale można ograniczyć jego problematyczny wpływ na nasze zdrowie dzięki technikom radzenia sobie z nim.

Mit 5: Stres jest zawsze szkodliwy

Stres w powszechnej opinii uważany jest za zjawisko szkodliwe. W rzeczywistości działanie niepożądane przynosi jedynie stres zbyt silny lub przewlekły – umiarkowany umożliwia rozwój psychiczny. Co więcej – często określany jest przez naukowców jako podstawowy czynnik rozwoju. Hans Selye dokonał podziału stresu na dwa typy:

1. Stres pozytywny (eustres) – Jest on ograniczony w czasie. Motywuje nas do działania, mobilizuje do walki, zwiększa koncentrację, stanowi bodziec do podejmowania decyzji;
2. Stres szkodliwy (dystres) – To reakcja organizmu na zagrożenie, utrudnienie lub niemożność realizacji ważnych celów i zadań człowieka. Pojawia się w momencie zadziałania bodźca, czyli stresora.

Wiele badań naukowych wyjaśnia, że najbardziej szkodzi nam nie sam stres, a przekonanie, że stres jest szkodliwy dla zdrowia. Według Keller z zespołem (2012) u badanych, którzy stwierdzili, że doświadczyli dużo stresu i że stres znacząco pogarsza ich stan zdrowia, prawdopodobieństwo przedwczesnej śmierci było wyższe o 43%. Podobne wnioski płyną z badania przeprowadzonego przez Nabi i in. (2013). Naukowcy ci odkryli, że badani uważający, że stres wpływa na ich zdrowie w „dużym bądź ekstremalnym stopniu”, byli ponad 2-krotnie bardziej zagrożeni zawałem serca niż badani niedostrzegający żadnego szkodliwego wpływu stresu na stan ich zdrowia.

Literatura

• Keller A , Litzelman K , Wisk LE , Maddox T , Cheng ER , Creswell PD , Witt WP. (2012).  Does the perception that stress affects health matter? The association with health and mortality. Health Psychology, Vol 31(5), s. 677-684.
• Nabi, H., Kivimäki, M., Batty, G.D., Shipley, M.J., Britton, A., Brunner, E. ., Vahtera, J., Lemogne, C., Elbaz, A., Singh-Manouxi, A. (2013). Increased Risk of Coronary Heart Disease among Individuals Reporting Adverse Impact of Stress on Their Health: The Whitehall II Prospective Cohort Study. European Heart Journal. 34(34), s. 2697–2705.