Hortiterapia to nazwa terapii ogrodniczej, wykorzystującej zajęcia w ogrodzie i przebywanie wśród roślin, by poprawić zdrowie psychiczne i fizyczne człowieka. Korzyści płynące z przebywania w otoczeniu roślin oraz aktywności w zakresie ich uprawy i pielęgnacji służą lepszej jakości życia.
Jesień oraz wiosna to czas intensywnych prac w ogrodzie. Jednak pielęgnacja i uprawa zieleni to zajęcie niemal całoroczne. Oprócz walorów estetycznych praca w ogrodzie ma również istotny aspekt terapeutyczny, któremu poświęcę ten wpis.
Człowiek posiada zapisaną w genach chęć obcowania z przyrodą, w tym z zielenią, a kontakt ten wywołuje pozytywne reakcje. Prowadzonych jest coraz więcej badań na świecie, które potwierdzają nierozerwalny związek człowieka z przyrodą oraz potężny i wielotorowy wpływ terapii ogrodniczej na człowieka, w tym na jego zdrowie psychiczne. Nie bez powodu tak chętnie dekorujemy roślinami doniczkowymi swoje domy, balkony, tarasy, klatki schodowe w bloku oraz miejsca pracy.
Intuicyjnie wybieramy aktywności służące poprawie naszego samopoczucia. Nieraz obserwowałam z zainteresowaniem, jak pacjenci samodzielnie inicjowali prace pielęgnacyjne przy roślinach w chwilach kryzysowych, wzmożonego stresu lub choroby. Tym bardziej, że nie zawsze dysponowali ogródkiem przydomowym lub działkowym. Nie była to jednak dla nich przeszkoda! Uprawiali wtedy roślinność doniczkową na balkonie i na parapecie, nieraz stwierdzając, że to właśnie pielęgnacja roślin pozwoliła im przetrwać najtrudniejsze momenty.
Dla kogo terapia ogrodnicza?
Pomimo braku uznania (- póki co! Myślę, że to tylko kwestia czasu) jako terapia terapeutyczna, hortiterapia, nazywana również hortikuloterapią jest stosowana u osób z zaburzeniami psychicznymi i niepełnosprawnościami. Jest to również metoda terapeutyczna dla osób wykluczonych społecznie (więźniowie, mniejszości narodowe, młodociani przestępcy) oraz metoda wspomagająca leczenie uzależnień. Terapia ogrodnicza z powodzeniem jest stosowana również w przypadku rekonwalescencji po udarach, paraliżach i urazów powypadkowych.
Przeczytaj również: Zadbaj o zdrowie psychiczne podczas epidemii koronawirusa
W Polsce zajęcia ogrodowe włączane są do programów ośrodków posiadających zaplecze ogrodnicze, takich jak: szkoły, przedszkola, domy pomocy społecznej, szpitale psychiatryczne, ośrodki odwykowe, warsztaty terapii zajęciowej. Coraz częściej stosuje się ją u dzieci z autyzmem oraz niepełnosprawnych ruchowo i/lub umysłowo.
Ta forma terapii jest łatwo dostępna i korzystna w zasadzie dla każdego, niezależnie od wieku. Łatwo jest ją dostosować do możliwości i potrzeb własnych oraz klientów. Z powodzeniem można ją stosować indywidualnie, jak i w grupie.
Radzę jednak brać pod uwagę indywidualne ograniczenia typu ewentualne alergie na pyłki roślinne – przede wszystkim terapia ma nie szkodzić.
Jakie korzyści płyną z hortiterapii? Zalety ogrodoterapii
Wiemy już, komu szczególnie jest zalecana praca w ogrodzie w formie terapii. Przyjrzyjmy się, jaki wpływ ma ta terapia na zdrowie psychiczne i fizyczne.
Hortiterapia ma szereg zalet, a dokładniej:
- wspomaga zdrowie psychiczne: znacząco łagodzi depresję i lęki, redukuje przewlekły stres;
- zwiększa zadowolenie z życia, poprawia nastrój;
- pobudza procesy poznawcze – szczególnie koncentrację i pamięć;
- buduje poczucie wspólnoty poprzez wspólną pracę;
- nadaje poczucie sprawczości i możliwości wpływu na przyrodę;
- rozwija kreatywność;
- pobudza wszystkie zmysły;
- poprawia koordynację wzrokowo-ruchową oraz sprawność manualną;
- wspiera dzieci w osiąganiu niezależności;
- przeciwdziała pogłębianiu zaburzeń w rozwoju psychoruchowym osób z głębszą niepełnosprawnością ruchową;
- znacząco zmniejsza ryzyko pojawienia się chorób otępiennych, w tym demencji.
Ponadto hortiterapia wykazuje korzystny wpływ na ciało człowieka. Regularne przebywanie w ogrodzie i pielęgnacja roślinności reguluje ciśnienie krwi, obniżając je. Wpływa także pozytywnie na rytm pracy serca. Długotrwale prowadzona hortiterapia poprawia również kondycję fizyczną, bo wymaga wykonywania konkretnych czynności, które normalizują oddech.
Bibliografia
- Hortiterapia jako element wspomagający leczenie tradycyjne, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Konferencja naukowa, 22–23 sierpnia 2016 roku
- Zdrojewicz, H., Jastrząb, B., Rewera, M. Hortikuloterapia – moc ukryta w ogrodach. Medycyna Rodzinna 2017; 20(2), s. 130-135
Jestem z pasji oraz zawodu psychologiem. Mój blog porusza kwestie zdrowia psychicznego i psychologii. Ponadto recenzuję książki psychologiczne oraz polecam filmy i seriale psychologiczne, więc znajdziesz tu sporo inspiracji. Na co dzień pracuję z osobami niepełnosprawnymi psychicznie i intelektualnie.