Eksperyment myślowy – Czy bierzesz odpowiedzialność za swoje życie?

Proponuję poddać się refleksji i zastanowić, jakiej jakości jest nasze życie. Do tego celu doskonale nadaje się pewien eksperyment myślowy. Każdy może przeprowadzić go samodzielnie.

Czy zastanawiasz się czasem nad swoim życiem? Czy odpowiada Ci jego jakość? Może jest w nim jakiś element wymagający zmiany? Czujesz, że masz decydujący wpływ na jego przebieg? Bierzesz odpowiedzialność za własne błędy, porażki, decyzje?

Z tego typu pytaniami często mierzą się osoby podczas psychoterapii. Nie trzeba jednak zaczynać terapii, by poddawać się autorefleksji. W tym celu świetnie służą polecane przeze mnie książki psychologiczne – szczególnie autorstwa Irvina Yaloma. Jego książki są prawdziwą kopalnią rozważań psychoterapeutycznych. Poniżej znajdziecie jedno z nich, oparte na eksperymencie myślowym pochodzącym z dzieła Fryderyka Nietzschego.

Eksperyment myślowy Fryderyka Nietzschego

Stary prorok Zaratustra z utworu Fryderyka Nietzschego „Tako rzecze Zaratustra” rzuca fundamentalne pytanie:

„Co byłoby, gdybyś miał żyć takim samym życiem wciąż od nowa przez całą wieczność – jak by cię to zmieniło?”

Po tym wstępie rozwija swój eksperyment myślowy:

„A gdyby tak pewnego dnia lub nocy jakiś demon wpełznął za tobą w twą najsamotniejsza samotność i rzekł ci – życie to, tak jak je teraz przeżywasz i przeżywałeś, będziesz musiał przeżywać raz jeszcze i niezliczone jeszcze razy; i nie będzie nic w nim nowego, tylko każdy ból i każda rozkosz, i każda myśl, i westchnienie, i wszystko niewymownie małe i wielkie tego życia wrócić ci musi, i wszystko w tym samym porządku i następstwie – tak samo ten pająk i ten blask miesiąca pośród drzew i tak samo ta chwila i ja sam. Wieczna klepsydra istnienia odwraca się jeno – a ty z nią pyłku z pyłu!

Czy nie padłbyś na ziemię i nie przeklął demona, który by tak mówił?”

---

Przeczytaj również: Najlepsze książki psychologiczne 2018 – moje top 5

---

Myśl, by przeżywać wciąż od nowa swoje życie raz po raz może budzić przeróżne emocje – smutek, przygnębienie, strach, złość, poczucie bycia skazanym na swój los.

Tak postawione pytanie może budzić również otrzeźwiające refleksje. Czy godzimy się na swoje życie? Na ile czujemy jego twórcami? Na ile mamy poczucie, ze ktoś inny nam je układa, a my nie mamy wpływu na jego kształt?

Komentarz psychoterapeuty

Znany i ceniony psychoterapeuta Irvin Yalom w książce „Patrząc w słońce. Jak przezwyciężyć grozę śmierci” wychodzi naprzeciw refleksjom swoich czytelników z poniższym komentarzem do przytoczonego eksperymentu. Pozwolę sobie dosłownie zacytować ten fragment:

„Jeśli wciągniesz się w ten eksperyment i okaże się, że taka myśl [przeżywania takiego samego życia wciąż od nowa] jest bolesna albo nawet nie do zniesienia, istnieje jedno oczywiste wyjaśnienie: nie jesteś przekonany, że przeżywasz swoje życie dobrze.

Chciałbym pójść dalej i zadać takie pytania:

• Co się dzieje, że nie przeżywasz swojego życia dobrze?
• Czego w nim żałujesz?
• Co możesz teraz zrobić w swoim życiu, żeby za rok czy za pięć lat, patrząc wstecz, nie wpadać w podobną konsternację z powodu nowych żalów, które nagromadziłeś? Innymi słowy, czy możesz znaleźć taki sposób życia, który nie powodowałby dalszego zbierania się żalów?

Nie może w twoim życiu zajść żadna pozytywna zmiana, dopóki jesteś przywiązany do myśli, że masz żyć dobrze z jakiegoś powodu, który jest poza tobą. Dopóki przerzucasz całą odpowiedzialność na innych, którzy traktują cię niesprawiedliwie – na męża-prostaka, zbyt wymagającego i niewspierającego szefa, złe geny, nieodparty przymus – dopóty nie wyjdziesz z impasu. Ty i tylko ty odpowiadasz za kluczowe aspekty swojej życiowej sytuacji i tylko ty dysponujesz mocą, która może je zmienić. Nawet więc kiedy stajesz przed przytłaczającymi zewnętrznymi ograniczeniami, wciąż masz swobodę wyboru: możesz przyjąć różne postawy wobec tych ograniczeń.”

Literatura

• Irvin Yalom: Patrząc w słońce. Jak przezwyciężyć grozę śmierci. Wydawnictwo: Instytut Psychologii Zdrowia, 2008.