W regionach górskich przekonanie, że wiatr halny ma wpływ na samobójstwa, jest silnie zakorzenione. Co na ten temat mówi nauka? Czy rzeczywiście wiatr halny wpływa na samopoczucie?
Zależność samopoczucia od pogody
Ogólnie uważa się, że warunki pogodowe nie pozostają bez znaczenia dla naszego stanu psychicznego, niemniej jednak dane naukowe dotyczące tego tematu są ograniczone. Przeanalizowałam badania podejmujące związek występowania wiatru halnego z częstością podejmowanych prób samobójczych.
Badania kliniczne dowodzą, że główne przyczyny targania się na własne życie to:
- Choroba psychiczna, szczególnie depresja i zaburzenia afektywne,
- Nadużywanie alkoholu i substancji psychotropowych,
- Wpływ społeczeństwa i najbliższego otoczenia – patologia i nieporozumienia w rodzinie,
- Stresujące przeżycia,
- Kłopoty finansowe,
- Zawód miłosny,
- Problemy w szkole i brak akceptacji wśród rówieśników – w przypadku osób nieletnich.
Często trudno jednoznacznie podać przyczynę samobójczej śmierci, gdyż zwykle istnieje równocześnie kilka czynników sprawczych. W powszechnej opinii na tej liście znajdują się również warunki pogodowe. Wśród sytuacji pogodowych oddziałujących na ryzyko zamachu samobójczego wyróżnia się m.in.: układy niskiego ciśnienia i związane z nimi nagłe zmiany poszczególnych elementów meteorologicznych (głównie ciśnienia atmosferycznego i temperatury powietrza) podczas przechodzenia frontów atmosferycznych, szczególnie frontu chłodnego oraz występowanie wiatru halnego czy burz. Według informacji z literatury naukowej najbardziej wrażliwi na szkodliwe działanie pogody są pacjenci chorzy na depresję, schizofrenię, nerwicę, a także osoby cierpiące na alkoholizm i narkomanię (Polewka, Bolechała, Skupień, 2002). Właśnie tacy pacjenci zaliczani są do grupy największego ryzyka zamachów samobójczych.
Przeczytaj również: Jak postrzegamy depresję? Doniesienia z badań
Wiatr halny a ryzyko samobójstwa
Halny to regionalna nazwa wiatru fenowego – ciepłego i suchego wiatru, wiejącego z gór w doliny. W Polsce występuje w Tatrach. W ostatnim czasie opublikowane zostały wyniki badania polskich naukowców, którzy wzięli pod lupę ewentualną zależność między wiatrem halnym a ryzykiem samobójstwa (Koszewska i in., 2019). Dokonali oni analizy liczby samobójstw odnotowanych w latach 1999–2014 przez urząd Policji w powiecie tatrzańskim w kontekście dobowych danych meteorologicznych. Wiatr halny zdefiniowano w badaniu jako zespół różnych czynników meteorologicznych, w tym: zmiany ciśnienia powietrza, temperatury, wilgotności, zachmurzenia, prędkości i kierunku wiatru. Pod uwagę wzięto dni, w których pojawiły się warunki sprzyjające wystąpieniu wiatru halnego, a także dwa dni poprzedzające zjawisko. Jak się okazało, badania te nie wykazały jednoznacznych powiązań pomiędzy występowaniem halnego a samobójstwami. Halny nie zmienił ogólnego dobowego ryzyka samobójstwa, jednak mógł mieć wpływ na sezonowe ryzyko samobójstwa. Otóż stwierdzono, że wiatr fenowy mógł zwiększać ryzyko targnięcia się na własne życie w Tatrach w okresie letnim i jesiennym analizowanego okresu.
Inne analizy (Trepińska i in., 2006) również podkreślają fakt sezonowego zróżnicowania samobójstw. Niekorzystny wpływ halnego w badanym okresie czasu był znacznie większy wiosną i latem. Autorzy opracowania nie wykluczają związku części dokonanych samobójstw z występowaniem niekorzystnych i silnie bodźcowych warunków pogodowych, jakim jest wiatr halny. Konieczne są jednak dalsze badania, aby wytłumaczyć możliwą zależność między wiatrami fenowymi a zgonami samobójczymi oraz aby wykorzystać wyniki tych badań do działań z zakresu zapobiegania samobójstwom w regionach górskich.
Literatura
- Polewka A., Bolechała F., Skupień E.: Samobójstwa dokonane i depresje u osób w wieku podeszłym. Przegląd Lekarski, 2002, 4-5 (59).
- Koszewska I., Walawender E., Baran A., Zieliński J., Ustrnul Z. Wiatr fenowy jako sezonowy czynnik ryzyka samobójstwa w regionie górskim. Psychiatria i Psychologia Kliniczna, 2019, 19 (1), s. 48–53.
-
Trepińska J., Piotrowicz K., Bąkowski R., Bolechała F. Pogoda a samobójstwa. Balneologia Polska, 2006, 1, s. 51-55
- Wikipedia: Fen
Jestem z pasji oraz zawodu psychologiem. Mój blog porusza kwestie zdrowia psychicznego i psychologii. Ponadto recenzuję książki psychologiczne oraz polecam filmy i seriale psychologiczne, więc znajdziesz tu sporo inspiracji. Na co dzień pracuję z osobami niepełnosprawnymi psychicznie i intelektualnie.