Depresję nazywa się cichym zabójcą. Często prowadzi do samobójstw. Uznawana jest dziś za jedną z najczęstszych chorób cywilizacyjnych i występuje niezależnie od regionu geograficznego. Postać depresji, która nie reaguje na standardowe leczenie antydepresantami to depresja lekooporna. Zaburzenie to nie jest rzadkie – dotyczy nawet 30% dorosłych z objawami depresji. Co dotychczas wiemy o depresji opornej na leczenie?
Depresja oporna na leczenie – liczby
Z depresją oporną na leczenie mamy do czynienia, gdy nie uzyskuje się poprawy po co najmniej dwóch terapiach z użyciem dwóch różnych leków przeciwdepresyjnych (należących do dwóch odmiennych grup), stosowanych we właściwej dawce i przez odpowiednio długi czas (minimalny okres oczekiwania na efekt leczniczy to 4 tygodnie).
Około 60-70% pacjentów uzyskuje poprawę po zastosowaniu farmakoterapii lekami antydepresyjnymi. Jednak pozostałe 30–40% chorych nie uzyskuje istotnej poprawy, pomimo stosowania adekwatnych dawek leków przez odpowiednio długi czas.
Depresja lekooporna – fakty
Poznajcie kilka informacji na temat omawianej postaci depresji. Co aktualnie wiemy na temat depresji lekoopornej?
1. Wiek i stan zdrowia mogą zwiększać ryzyko depresji lekoopornej
Czynniki ryzyka lekooporności w depresji to:
- Wiek – Osoby starsze są bardziej narażone na lekooporną depresję.
- Stan zdrowia – Zaobserwowano, że pacjenci z depresją, którzy cierpią również na inne choroby, takie jak choroby tarczycy, przewlekły ból, są bardziej narażeni na postać depresji odporną na leczenie.
- Współwystępujące schorzenia psychiczne – Stwierdzono, że uzależnienia, zaburzenia odżywiania, zaburzenia snu i zaburzenia lękowe zwiększają podatność na depresję lekooporną. Również nierozpoznana choroba afektywna dwubiegunowa może być jej przyczyną.
Przeczytaj też: Dzień Walki z Depresją – fakty i mity o depresji
2. Depresja może mieć przyczyny, których jeszcze nie rozumiemy – być może dlatego antydepresanty nie działają na wszystkich
Etiologia depresji wciąż nie jest do końca poznana. Najbardziej popularna teoria za przyczynę depresji wskazuje niski poziom neuroprzekaźników w mózgu: serotoniny i norepinefryny. Jednak badania sugerują, że przyczyn depresji może być więcej. Jedną z bardziej współczesnych teorii jest to, że depresja powoduje stan zapalny w mózgu, lub że stan zapalny w mózgu powoduje depresję. Tradycyjne leki przeciwdepresyjne działają tylko na neuroprzekaźniki, więc może to być powodem, dla którego niektórzy pacjenci nie reagują na nie.
3. Depresję lekooporną można leczyć farmakologicznie
Chociaż słowo „lekooporność” wydaje się być równoznaczne z brakiem nadziei na wyleczenie, istnieją metody leczenia tej jednostki chorobowej. Sytuacja nie jest beznadziejna! Przykładowe strategie leczenia to m.in.:
- Zmiana leku przeciwdepresyjnego
- Dołączenie drugiego leku – w zależności od pacjenta, może być to drugi lek antydepresyjny, lek stabilizujący nastrój, psychostymulujący. Wachlarz możliwości jest szeroki.
Prawie 50% pacjentów z lekoopornością depresji reaguje korzystnie na inny lek lub kombinację dwóch leków antydepresyjnych. W pozostałych przypadkach stosuje się inne metody leczenia:
4. Depresja lekooporna może być leczona niefarmakologicznie
Coraz bardziej powszechną metodą leczenia jest przezczaszkowa stymulacja magnetyczna serią bodźców (rTMS). Najlepszych efektów leczenia można się spodziewać u chorych z depresją o nasileniu lekkim i umiarkowanym. Metodę tę wykorzystuje się zwykle jako terapię dodaną do dotąd nieskutecznego leczenia farmakologicznego. Skuteczność stosowania przezczaszkowej stymulacji magnetycznej wynosi według badań 30-50%.
Jednak na obecnym etapie rTMS pozostaje metodą o mniejszej skuteczności niż leczenie elektrowstrząsowe. W grupie chorych z lekoopornością wskaźnik remisji po zastosowaniu terapii elektrowstrząsami sięga ok. 50%. Jest wskazana u osób z depresją, u których zawiodły farmakologiczne metody leczenia i rTMS, a których stan wymaga szybkiej poprawy (odmowa przyjmowania płynów i pokarmów, silne myśli lub tendencje samobójcze).
5. Psychoterapia jest skuteczna w depresji lekoopornej
W przypadku lekooporności zaleca się również psychoterapię – szczególnie w nurcie poznawczo-behawioralnym. Według doniesień z badań stosowanie psychoterapii poznawczo-behawioralnej w leczeniu lekoopornej depresji jest równie skuteczne jak zastosowanie drugiego leku. Na poprawę trzeba jednak czekać dłużej, ale za to nie wiąże się z działaniami niepożądanymi, jak w przypadku leczenia farmakologicznego.
Literatura
- Poleszczyk A.: Postępowanie w depresji lekoopornej
- Hicks P., Hicks X., Meyer H., Shisslak C. Jak najlepiej radzić sobie z depresją oporną na leczenie? Medycyna po Dyplomie, Vol 20, nr 7, Lipiec 2011
Jestem z pasji oraz zawodu psychologiem. Mój blog porusza kwestie zdrowia psychicznego i psychologii. Ponadto recenzuję książki psychologiczne oraz polecam filmy i seriale psychologiczne, więc znajdziesz tu sporo inspiracji. Na co dzień pracuję z osobami niepełnosprawnymi psychicznie i intelektualnie.
Punkt 5 artykułu – to dość ogolnikowe i nieodpowiedzialne stwierdzenie. Pisząc coś takiego wypadałoby odesłać do rzetelnych badań psychiatrycznych na ten temat. Niestety zbyt wielu psychologów szkodzi pacjentom mówiąc takie hasła. Psychoterapia nie koniecznie jest skuteczna jeśli ewidentnie trzeba znaleźć właściwy zestaw leków.
Artykuł ten tworzyłam przy użyciu literatury naukowej, podanej w nagłówku „Literatura”. Jeden z nich jest nawet podlinkowany. Aby dotrzeć do konkretnych badań naukowych, mówiących o skuteczności terapii cbt w leczeniu lekoopornej depresji, wystarczy otworzyć link lub wstukać hasło w wyszukiwarkę… A badania te to m.in.: Thase ME, Friedman ES, Biggs MM, et al. Cognitive therapy versus medication in augmentation and switch strategies as second-step treatments: a STAR*D report. AmJ Psychiatry 2007;164:739-752.
Osiągnięcie remisji za pomocą terapii poznawczej zajmuje wyraźnie więcej czasu niż za pomocą dodanego leku, ale to nie oznacza, że jest ona nieskuteczna lub też szkodliwa. Wybór odpowiedniego leczenia trzeba zawsze dopasować do konkretnego przypadku – artykuł przytacza jedynie możliwe formy leczenia.