Choroba Afektywna Dwubiegunowa

Niestabilny stan psychiczny, przechodzenie od euforii aż do depresji i prób samobójczych, wzloty i upadki to typowy obraz zaburzenia dwubiegunowego. Dawniej nazywane były stanem maniakalno-depresyjnym lub psychozą maniakalno-depresyjną. To nawracające zaburzenia afektywne, w których występują zarówno fazy depresji i manii lub hipomanii. Mogą być rozdzielone okresami bezobjawowymi.

Zaburzenie dwubiegunowe to zaburzenie nastroju, w którym osoba obecnie przeżywa stan depresji, a wcześniej miewała stany maniakalne, lub na odwrót.

U osoby w stanie manii, która nigdy nie przeszła depresji, rozpoznanie będzie miało postać epizodu maniakalnego.

Różnice między jedno-, a dwubiegunową depresją

– Depresja dwubiegunowa jest bardziej dotkliwa;

– Depresji dwubiegunowej zwykle nie towarzyszy bezsenność lub spadek apetytu, lecz nadmierne objadanie się i nadmierna senność;

– Pacjenci z depresją dwubiegunową po podaniu leku antydepresyjnego, skutecznego w przypadku depresji jednobiegunowej, popadają w stan manii.

Przebieg zaburzenia dwubiegunowego

– Atakuje obie płcie w jednakowym stopniu;

– Nagły początek: kwestia godzin lub dni, na ogół bez oczywistych warunkujących je wydarzeń;

– Zazwyczaj jako pierwszy jest epizod maniakalny, a później depresyjny w wieku 20-30 lat;

– Choroby maniakalne zwykle mają charakter nawrotowy z ostrymi epizodami trwającymi po kilka tygodni bez leczenia. Przelatane są długimi okresami normalnego stanu;
– Długość epizodów jest różna: od kilku dni do kilkunastu miesięcy; średnio 3-6 miesięcy. Zazwyczaj mania trwa krócej niż depresja;
– Długość okresów wolnych od objawów: od kilkunastu dni do kilkunastu lat. W miarę trwania choroby skraca się długość remisji, a wydłuża się długość nawrotów choroby;

– Jest przyczyną częstych problemów w domu i pracy – zwolnienia, zagrożona kariera, urwane kontakty społeczne (trudno wytrzymać z osobą, która przeżywa epizody maniakalne), częstsze rozwody niż w depresji jednobiegunowej, wysoki wskaźnik alkoholizmu (wynikający z prób przeprowadzenia autoterapii lub ze słabej zdolności oceny sytuacji lub impulsywności);

– Zagrożenie popełnienia samobójstwa;

– Kiedy mania ma bardziej umiarkowany charakter, a depresja nie powoduje tak silnego osłabienia, ambicja, nadmierna aktywność, gadatliwość, a nawet pretensjonalność osoby cierpiącej na zaburzenie dwubiegunowe może prowadzić do zwiększonych osiągnięć.

W przebiegu zaburzeń afektywnych dwubiegunowych mogą występować epizody maniakalne, hipomaniakalne, depresyjne i mieszane. Poniżej opiszę objawy każdego z nich:

Epizod maniakalny – objawy

Początek epizodu maniakalnego zwykle pojawia się nagle. Przejawia się euforią lub pobudzonym myśleniem oraz pospiesznymi działaniami. Nastrój jest wyraźnie podwyższony.

Na obraz manii składają się 4 zestawy symptomów:

Symptomy nastroju:

– Nastrój charakteryzuje ekspansywność lub euforia albo pobudliwość;

– Euforia nie jest uniwersalną cechą manii, często dominującym nastrojem jest rozdrażnienie i nawet osoby w momencie wzlotu są bliskie łez i w momencie frustracji wybuchają płaczem.

Symptomy poznawcze:

– Myśli maniakalne są odpowiednie do nastroju; są one bardzo wybujałe;

– Pacjenci nie wierzą w ograniczenia możliwości, nie dostrzegają bolesnych konsekwencji, jakie pociąga za sobą realizacja ich planów;

– Myśli i idee mogą przepływać przez ich umysł szybciej niż byliby w stanie je wypowiedzieć lub zapisać. Łatwo ten natłok przerwać, gdyż nietrudno pacjenta rozproszyć.

Symptomy motywacyjne:

– Zachowania charakteryzują się nadmierną aktywnością, impulsywnością;

– Pospieszne angażowanie się w działania;

– Inne zachowania powszechnie obserwowane to m.in.: niepohamowany hazard, nieostrożna jazda samochodem, błędne inwestycje finansowe, ekstrawagancki ubiór i makijaż.

Symptomy fizyczne:

– Duże ograniczenie snu. Zazwyczaj po kilku dniach takiego stanu następuje wyczerpanie organizmu i słabnięcie epizodu maniakalnego.

Epizod hipomaniakalny – objawy

To mniej poważna forma manii. Nie ma ostrej granicy między tymi dwoma stanami. Jednak w hipomanii brak jest urojeń wielkościowych i skrajnie zaburzonego zachowania. Tak samo jak mania, epizod hipomaniakalny wymaga leczenia.

Zazwyczaj trwa krócej niż stan manii. Jednak stan hipomanii może mieć również charakter przewlekły – trwa wtedy wiele miesięcy a nawet lat. Jeśli te epizody są długotrwałe, często są traktowane przez chorego, jak i jego otoczenie, za swoistą normę. Dopiero depresja zmusza do podjęcia leczenia.

Epizod depresyjny – objawy

Podczas epizodów depresyjnych u chorego mogą pojawiać się poniższe objawy:

Problemy z koncentracją uwagi;
Wyraźny spadek tempa wykonywanych czynności;
Trudność w podejmowaniu nawet błahych codziennych decyzji;
Anhedonia;
Obniżenie nastroju;
Obniżenie samooceny;
Zaburzenia apetytu (znaczące zwiększenie lub brak apetytu);
Zmniejszenie energii: rezygnacja z dotychczas preferowanych aktywności, wycofywanie się z kontaktów społecznych;
Problemy ze snem (np. wybudzanie się wczesnym rankiem lub hipersomnia);
Myśli samobójcze;
Halucynacje lub urojenia (w przypadku zaburzenia z objawami psychotycznymi).

Epizod mieszany – objawy:

Gdy objawy epizodu depresyjnego i maniakalnego występują jednocześnie u tej samej osoby, mamy do czynienia z tzw. epizodem mieszanym.

Zwykle pacjenci tacy wyglądają na pogrążonych w depresji, ale obserwuje się u nich również pobudzenie, rozdrażnienie i myślenie psychotyczne. Depresja i mania długo były uważane za odrębne, przeciwstawne fazy zaburzenia dwubiegunowego. Jednak teorii tej przeczy występowanie tzw. epizodów mieszanych. Są one dowodem na to, że mania i depresja nie są przeciwstawnymi zaburzeniami i że mogą współwystępować. Odczucia depresyjne są bliskie osobom przeżywającym epizod manii: osoba cierpiąca na ChAD w fazie manii jest płaczliwa, drażliwa, wyraża brak nadziei i miewa częściej niż normalnie myśli samobójcze (Seligman, Rosenhan, Walker, 2001).

Dziennik osoby z chorobą afektywną dwubiegunową. Źródło: pinterest

Przyczyny ChAD-u

Przyczyna jest nieznana
Według niektórych jest to wynik działania autokorekcyjnych procesów biologicznych, które wymknęły się spod kontroli; wynik zakłócenia równowagi pomiędzy manią a depresją i konkretnie – przesadnej reakcji jednego stanu na drugi;
Mania bywa traktowana jako kruchy mechanizm obronny przed tkwiącą głęboko depresją;
Podatność na zaburzenia dwubiegunowe jest uwarunkowana genetycznie: na ChAD najczęściej chorują osoby, w których rodzinach wcześniej notowane były przypadki depresji lub manii.

Leczenie ChAD

Podstawowy typ leczenia to podawanie węglanu litowego (lit osłabia napady manii); istnieją jednak jego skutki uboczne: działanie na serce i nerki.
Leki przeciwpsychotyczne;
Nowe terapie korzystają z leków przeciwdrgawkowych.