21 sierpień został uznany za Światowy Dzień Optymisty. Mówi się, że optymiści, to Ci, którzy widzą szklankę do połowy pełną i którzy wierzą, że problemy znajdą pozytywne rozwiązanie. Udowodniono, że optymistyczne widzenie świata można wykreować u swojego dziecka, gdyż kształtuje się w okresie dzieciństwa. Według teorii znanego badacza Martina Seligmana w każdym wieku optymizmu można się nauczyć.
- Stałość – optymistycznie nastawiona do życia osoba uzna, że to jednorazowy przypadek, pesymista zaś stwierdzi, że ciągle będzie mu się to przydarzało;
- Zasięg zdarzenia – optymista postrzega porażkę w danej dziedzinie jako ograniczoną tylko do jednego zakresu jego życia, natomiast pesymista stwierdzi, że porażka dotyczy wszystkich dziedzin bez wyjątku;
- Personalizacja – optymista uzna obiektywnie, że problemy zdarzają się każdemu, podczas gdy pesymista uzna, że tylko on ma dany problem.
Pesymistyczny i optymistyczny styl wyjaśniania
 |
| Źródło: http://kochanedziecko.blogspot.com/ |
W przypadku wyjaśniania zdarzeń pomyślnych osoba o pesymistyczny stylu będzie upatrywać przyczyn tych zdarzeń w zjawiskach przejściowych, np. nastroju i będzie przekonana, że zachodzą one czasami. Osoba ta jest przekonana, że spotkał ją szczęśliwy los i przede wszystkim szczęśliwemu zbiegowi okoliczności zawdzięcza powodzenie. Jeśli chodzi o zdarzenia niepomyślne, osoba o tym stylu wyjaśniania jest przekonana, że wydarzenia te mają przyczyny o stałym charakterze i są spowodowane własną aktywnością, wadami, ograniczeniami, brakiem wiedzy, czyli przyczynami wewnętrznymi osoby.
Optymistyczny styl wyjaśniania charakteryzuje się przekonaniem, że pomyślne wydarzenia mają przyczyny o stałym charakterze i są spowodowane własną aktywnością i wysiłkiem. upatrywaniem przyczyn wydarzeń niepomyślnych w zjawiskach przejściowych np. nastroju, złym samopoczuciu, chwilową niedyspozycją, i że zdarza się to tylko czasami. Jednostka jest przekonana, że spotkał ją jakiś nieszczęśliwy splot okoliczności, który jest chwilowy, przejściowy. Przyczyny niepowodzenia umiejscawiane są poza osobą, na zewnątrz.
Wyuczony optymizm
Według koncepcji Seligmana pesymiści mogą nabyć zdolność optymistycznego patrzenia na świat. Proponuje on zestaw technik uczących skutecznej rozmowy z samym sobą w chwilach niepowodzeń. Uczy większej kontroli nad sposobem myślenia o przeciwnościach losu. Istotne jest, aby w obliczu doświadczania zdarzeń niepomyślnych mieć możliwość wyboru sposobu patrzenia na przyczyny tych zdarzeń, mieć alternatywę, a nie traktować ich jako trwałych, uniwersalnych i wynikających z własnej winy.
Zauważcie, że Seligmanowi nie chodzi o wyuczenie się naiwnego typu optymizmu, ślepo stosowanego we wszystkich możliwych sytuacjach, a o elastyczny optymizm, zwiększający kontrolę sposobu myślenia, wyjaśniania własnych powodzeń i niepowodzeń. Wyuczony optymizm opiera się na dokładnej analizie sytuacji.
Trening optymizmu – technika TPS KA
- Trudność,
- Przekonanie,
- Skutek,
- Kwestionowanie,
- Aktywizacja.
„Trudność” to wszystkie trudności, kłopoty, niepowodzenia, jakich doznaje jednostka, np. dziura w bucie, duży rachunek do zapłacenia, kłótnia z przyjacielem, choroba, zepsuty telefon. W tej części zapisu powinien znaleźć się opis tego, co się zdarzyło, a nie ocena.
Ocenę umieszcza się w punkcie „Przekonanie”. Przekonanie jest to interpretacja zdarzenia, czyli odpowiedzią na pytanie: dlaczego mnie to spotkało, dlaczego mnie się to przytrafiło, dlaczego akurat ja? W tej części nie zapisuje się uczuć tylko oceny, interpretacje, wyjaśnienie, własne subiektywne przekonania, którymi jednostka tłumaczy sobie zaistniałe zdarzenie.
W punkcie „Skutek” zapisuje się swoje uczucia i działania. Ważne jest, aby zapisać możliwie wszystkie doznane uczucia i podjęte działania. Np. czułem się smutny, zaniepokojony, wesoły, winny, zły, itp., wyszedłem z domu, trzasnąłem drzwiami, rozpłakałem się, poszedłem spać, objadłem się, itp.
Przykładowo:
-
Trudność: Znajomy nie odpowiedział na moje pozdrowienie.
-
Przekonanie: Widać już mu na mnie nie zależy i dlatego nie chce ze mną wchodzić w kontakty.
-
Skutek: Czuję się zawiedziony i rozgoryczony. Ja mu tyle razy pomogłem, a on nawet nie chce ze mną rozmawiać. Więcej się do niego nie odezwę pierwszy!
- Trudność: Znajomy nie odpowiedział na moje pozdrowienie.
- Przekonanie: On mnie lubi, więc pewnie nie odpowiedział,bo nie usłyszał. Ale nadal zależy mu na relacjach ze mną.
- Skutek: Zagadam do niego ponownie.
Autor treningu zaleca, aby zapisać minimum pięć takich ciągów, serii TPS (Trudność Przekonanie Skutek). Kiedy osoba trenująca przekona się, że istnieje związek między przekonaniami i ich skutkami, może przejść do kolejnych punktów, czyli nauki kwestionowania (K) i aktywizacji (A).
„Kwestionowanie” to dokonywanie zmiany przekonań odnośnie napotykanych trudności na podstawie nowo odszukanych argumentów. Pacjent szuka odpowiedzi na pytanie: Jakie są dowody na to, że (…)? (Odpowiedź: Nie ma takich dowodów). Następnie poszukuje alternatyw: Jakie są inne możliwe przyczyny, że (….)? (Odpowiedź: Może takie? A może takie?). Kolejny krok to analizowanie implikacji danego przekonania, ale bez katastrofizowania, czyli odpowiedź na pytanie, do czego dane przekonanie doprowadzi: Przecież to, że ktoś raz nie zareagował na moje pozdrowienie nie oznacza, że już mu na mnie nie zależy. To ja wyobrażam sobie jeden z najgorszych możliwych scenariuszy. Na końcu analizuje się przydatność danego przekonania: Czy zamartwianie się na zapas pomoże mi utrzymać tę relację? Wręcz przeciwnie.
„Aktywizacja”: Gdy spojrzałem na tę sytuację z innej, mniej pesymistycznej perspektywy, nie czułem się już tak rozgoryczony i zły na znajomego. Postanowiłem, że spróbuję porozmawiać z nim przy następnej okazji”..
Całość treningu z mnóstwem przykładów znajdziecie w książce M. Seligmana: Optymizmu można się nauczyć. Jak zmienić swoje myślenie i swoje życie. Nie sposób w skrócie opisać w artykule dokładnie całą technikę.
Literatura
- Świst J. 2009. Koncepcja terapeutyczna Martina Seligmana. http://www.psychologia.net.pl/artykul.php?level=413
- http://kochanedziecko.blogspot.com/
- Seligman M. Optymizmu można się nauczyć. Jak zmienić swoje myślenie i swoje życie. Wydawnictwo Media Rodzina, Poznań 2010.
- http://www.literaturajestsexy.pl/martin-e-p-seligman-cz-1-optymizmu-mozna-sie-nauczyc-martin-e-p-seligman-optymizmu-mozna-sie-nauczyc/
