Czy słyszeliście kiedykolwiek od swoich chemików w szkole, że chemia jest wszędzie? Mieli oni całkowitą rację. W dzisiejszym poście opiszę za pomocą obrazków i gifu zależność naszych emocji od poziomu neurohormonów. Przedstawię tylko te hormony, które są odpowiedzialne za nastroje, reakcje emocjonalne, pragnienia i świadomość. Przyjrzyjmy się, co dzieje się w naszym organizmie, gdy odczuwamy konkretne emocje.

Temat hormonów poruszałam już w poście dotyczącym dysfunkcji seksualnych (tutaj) oraz przy omawianiu możliwych przyczyn złego samopoczucia psychicznego (tutaj). Czas na kolejną garść neurohormonalnych informacji :)

Funkcje neurotransmiterów

Na nasze zachowanie składają się hormony i neurotransmitery (nazywane również neuroprzekaźnikami, neuromediatorami). Hormony są to „związki chemiczne, wytwarzane przez organizm, których zadaniem jest koordynowanie i regulowanie podstawowych funkcji życiowych (…). Są wytwarzane w osobnych organach, tzw. gruczołach wydzielania wewnętrznego, do których zalicza się tarczycę, trzustkę, szyszynkę, grasicę, jajniki, jądra, nadnercza i przytarczyce, a następnie wydzielane do krwi” (Bonk, 2008). Jak podaje Kleiber (2001) „Hormony odgrywają fundamentalną rolę w neurotransmisji  współdziałaniu substancji chemicznych w mózgu z komórkami nerwowymi mózgu. Neurotransmisja z kolei decyduje o naszym myśleniu, odczuwaniu, zachowaniu i ogólnym funkcjonowaniu jako istot płciowych”. Dotychczas udało się oznaczyć ok. 50 różnych związków chemicznych pełniących rolę neuroprzekaźników. Jedynie 6 z nich pełni istotną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu naszego układu nerwowego: dopamina, serotonina, acetylocholina, glutaminian, kwas gamma-aminomasłowy i noradrenalina (norepinefryna). Z kolei hormonami regulującymi działanie neuroprzekaźników są m.in.. testosteron, estrogen i kortyzol.  Na blogu skupimy się właśnie na nich.

  • Dopamina – wpływa na poziom pobudzenia człowieka; wraz z noradrenaliną działa w mózgowym systemie nagrody (oznacza to ni mniej ni więcej, że Dopływ dopaminy do mózgowego ośrodka nagrody powoduje powstawanie odczuwania przyjemności).
  • Serotonina – wpływa na nastrój, sen, potrzeby seksualne, zachowania impulsywne, apetyt, odczuwanie bólu i ma wpływ na ciśnienie krwi. Funkcja pobudzająca.
  • Oksytocyna – uaktywnia się podczas stosunku seksualnego, pełni funkcję przywiązywania do partnera. Obniża poziom lęku, stresu i agresji.
  • Noradrenalina i adrenalina – regulują krążenie, powodują rozbudzenie fizyczne i psychiczne, poprawiają nastrój.
  • Acetylocholina – funkcja pobudzająca lub hamująca. Reguluje procesy uwagi, uczenia się i pamięci. Obniża ciśnienie krwi, powoduje zwężenie źrenic.
  • GABA (kwas γ -aminomasłowy) – funkcja hamująca; obniża stany lękowe.
  • Glicyna – funkcja hamująca (Markowicz-Narękiewicz, 2011).

 Depresja, lęk, miłość, szczęście

źródło: http://imgur.com/xDQB5fC
W przypadku tych czterech odczuć najważniejsze znaczenie mają trzy neurotransmitery: dopamina, serotonina i oksytocyna.

W trakcie odczuwania lęku dopamina jest na niskim poziomie, a serotoniny i oksytocyny praktycznie brak. Podobnie jest w przypadku smutku, w czasie którego wysokie jest stężenie melatoniny (. Kochanie uaktywnia wszystkie trzy powyższe neurotransmitery, a szczęście głównie serotoninę przy niskim poziomie dopaminy i nieco wyższym oksytocyny. Warto też zaznaczyć, że niewielka ilość neuroprzekaźnika GABA (kwasu γ -aminomasłowego) prowadzi między innymi do stanów lękowych i depresji (Markowicz-Narękiewicz, 2011).

 Reakcja walcz lub uciekaj

Czyli najbardziej pierwotna, instynktowna reakcja emocjonalna. Szczególnie widoczna w zespołach lęku napadowego.

W przypadku przeżywania reakcji walcz/uciekaj (fight/flight) za stan pełnej gotowości odpowiadają wysokie poziomy adrenaliny i noradrenaliny. Jednocześnie dopamina i oksytocyna są na niskim poziomie.

 Schizofrenia i ChAD

Powyższy rysunek odnosi się również do schizofrenicznego stanu psychicznego. Jak widzimy, w tej sytuacji dopamina sięga poziomu maksymalnego. Uważa się wręcz, że dopamina może mieć wpływ na powstawanie schizofrenii (Markowicz-Narękiewicz, 2011).
Podobnie jest w fazie maniakalnej w przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej: w krwiobiegu notuje się nadmiar dopaminy. W fazie depresyjnej dopamina, oksytocyna, i serotonina osiągają niski poziom.

 Literatura

  1. Bonk, M. (2008) Równowaga hormonalna. Warszawa: Bauer-Weltbild Media.
  2. Klaiber, E. L. (2001) Uzdrawiająca moc hormonów. Warszawa: Prószyński i S-ka.
  3. Markowicz-Narękiewicz, A. E. (2011). Związek między wydzielaniem neuroprzekaźników a powstawaniem chorób psychicznych – na szczegółowo omówionym przykładzie depresji. Neurokogniwistyka w patologii i zdrowiu. s.55-59. Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie.
  4.  http://www.psychotekst.pl/artykuly.php?nr=224

Dodaj komentarz

Twój adres email nie zostanie opublikowany. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem *